افراد تاب آور دارای رفتارای خود شکنانه نیستند. از نظر عاطفی آرام بوده و توانایی مقابله با شرایط ناگوار را دارند. بونا ^[۶۸](۲۰۰۴) راه های به دست آوردن تاب آوری را داشتن سرسختی، خود افزایی، مقابله سرکوب گرایانه، داشتن خلق و خو و احساسات مثبت می‌داند. برای درک تفاسیر و روش های مرتبط با تاب آوری، ممکن است به تمایز بین احتمال خطر و مصادیق تاب آوری نیاز داشته باشیم.

در سه دهه اخیر تحقیق کاملی در این خصوص انجام و نمونه های تاب آوری جمع‌ آوری شده است (گارمزی^[۶۹]، نوچترلین^[۷۰]، ۱۹۷۲ ). تاب آوری به عنوان قدرت یا توانایی برگشتن به زندگی اولیه و شروع وضعیت جدید از طریق کاهش فشار عصبی یا تحریف آن و جایگزینی نشاط تعریف می‌گردد. تاب آوری همچنین به عنوان توانایی بهبود بیماری افسردگی یا مسائلی از تاب آوری مهارتی مناسب است این دست نیز فهمیده می شود، برای پشت ‌سر گذاشتن مشکلات زندگی حتی وقتی که شرایط نامطلوب و سخت وجود دارد، مثل اینکه شخص یک طناب قابل ارتجاع را دور مشکلات بسته که به فرد کمک می‌کند وقتی اوضاع بد شد آن ها را به عقب بکشد و به آن ها به چشم انسان‌ها بنگرد (فولر^[۷۱]، ۱۹۹۸ ). تاب آوری به توانایی یک انسان گفته می شود که به طور موفقیت آمیز شرایط نامطلوب را پشت سرگذارده وبا آن ها تطابق می‌یابد و علی‌رغم مواجهه با مشکلات زندگی به قابلیت تحصیلی و هیجانی و اجتماعی دست می‌یابد (دیویس^[۷۲] ،۱۹۹۹ ).

مفهوم تاب آوری طی تحقیقات ۳ دهه گذشته علوم اجتماعی به مثابه یک پدیده چند بعدی شناخته شده است که در بافت های مختلف اجتماعی و درونی متفاوت هستند (کانر و دیویدسون، ۲۰۰۳).

در تحقیقات گذشته تاب آوری بر متغیرهایی مثل توانایی بیمار، پنهان سازی احتمال خطر و عوامل آسیب پذیر تأکید شده است (لاتر^[۷۳]، ۲۰۰۳). بر طبق مدل های ارائه شده از سوی اورال، آتروس و پاولسن، سه حوزه عملکردی برای تاب آوری تعریف و بر آن ها تمرکز شده است.

۱٫ تاب آوری به عنوان یک ویژگی شخصیتی یا توانایی پیش‌بینی افراد در مقابل تاثیرات منفی ناملایمات و احتمال خطر فرض می شود.

۲٫ یک وضعیت روحی مثبت یا سلامت روانی (مثل درک مثبت، خود پنداری، پیشرفت تحصیلی موفقیت در وظایف و…) یا فقدان بیماری روحی روانی علی‌رغم وجود یا احتمال خطر تعریف می گردد.

۳٫ یک فرایند پویا که بر کنش بین متغیرهای فردی و پیرامونی تاثیر گذاشته و در طول زمان تغییر می کند. این تعریف به دلیل چهارچوب فراگیر و تلفیق ویژگی های فردی با محیطی ایجاد تاب آوری بیش از تعاریف قبلی مورد توجه است.

نان هاندرسن تاب آوری را ترکیبی از ۶ عامل زیر معرفی می‌کند:

• • فراهم سازی حمایت مهربانانه

• • طراحی و ارتباط سازی برای افزایش امیدواری

• • فرصت سازی برای مشارکت معنادار

• • پیشاهنگی در پیوند های اجتماعی

• • مرزبندی شفاف و سازگار

• آموزش مهارت های زندگی

لاتر^[۷۴]، سیسچتی ^[۷۵]، و بکر^[۷۶]( ۲۰۰۰ ) و ماستن و کواتسورث^[۷۷]( ۱۹۹۸) خصوصیات تاب آوری را ‌به این شرح توصیف نموده اند:

برخورداری از تیزهوشی و مهارت عقلانی، توانایی در صمیمیت و گسستگی، توانایی در مفهوم پردازی موضوعات متعدد، دستیابی فرد ‌به این دو اعتقاد که حق زندگی کردن دارد.برخوردار بودن از توانایی یادآوری و فراخوانی اشخاص و موضوعات خوب و نگهداری آن ها (نمادهای خوب) در ذهن، برخورداری از توانایی در لمس عواطف، بجای این که وی هر زمان که عواطف مهم وی برانگیخته شدند، آن ها را انکار یا سرکوب کند. داشتن هدف در زندگی برخورداری از توانایی جذب و استفاده از حمایت اجتماعی، برخورداری از توان در نظر گرفتن احتمالات در زندگی و استفاده مطلوب از دستورات اخلاقی جامعه مدنی. نیاز و توانایی در کمک به دیگران. برخورداری از خزانه عاطفی. کاردان و مبتکر بودن. برخورداری از دیدگاهی نوع دوستانه نسبت به دیگران. برخورداری از ظرفیت تبدیل درماندگی آسیب رسان به درماندگی.

آموخته شده در مجموع می توان گفت که تاب آوری فرایندی پویا است که در آن تأثیرات محیطی و شخصیتی در تعاملی متقابل بر یکدیگر اثر می‌گذارند.

پژوهش های تاب آوری الگوهای نظری رشد انسان را که پیش از این توسط اریکسون، برونفن، پیاژه، کلبرگ، گیلیان، استینر، مزلو و پیرس مطرح شده بود (رایت^[۷۸] و ماستن، ۱۹۹۷) مورد تأیید قرار می دهند. در تمامی این الگوهای نظری، در حالی که بر ابعاد مختلف رشد تأکید می شود، (انسانی روانی- اجتماعی- شناختی- اخلاقی- معنوی) هسته مرکزی این رویکردها را این پیش فرض تشکیل می‌دهد که فطرتی بیولوژیک برای رشد و کمال در هر انسان وجود دارد طبیعت خود اصلاح گری ارگانیسم انسانی که به طور طبیعی و تحت شرایط معین محیطی می‌تواند آشکار شود.

هنگامی که فاجعه از سر بگذرد : همان گونه که ماستن(۲۰۰۷) می‌گوید و نیازهای اولیه انسانی تأمین گردد، آن گاه تاب آوری احتمال ظهور می‌یابد. مهم ترین نتیجه کاربردی برآمده از دل پژوهش های تاب آوری، این است که می‌توانیم توانمندی افراد را ارتقاء دهیم بگونه ای که آن ها به احساس هویت و کارآمدی، توانایی تصمیم گیری، هدف گذاری و باور به آینده دست یابند و از این راه بتوانند نیازهای اولیه انسانی خود برای مهربانی، رابطه با دیگران، چالش، قدرت و معنا داری را در شرایط طاقت فرسا به عنوان کانون توجه هر گونه مداخلات پیشگیرانه، آموزشی و رشد فردی قرار دهند(توگاد^[۷۹] و فردریکسون،^[۸۰] ۲۰۰۸).

۲-۷ عوامل مؤثر بر انعطاف پذیری